دانشگاه پيام نور

واحد دهلران

 

 

 

پايان نامه براي دريافت درجه کارشناسي

رشته علوم تربیتی گرایش پیش دبستانی و دبستانی

 

 

عنوان

بررسي ميزان رضايت معلمان مقطع ابتدايي از روش توصيفي در شهرستان ایلام در سال تحصيلي 95-94

 

 

استاد راهنما

 

 

 

 

دانشجو

 

تابستان 1395

 

 

به نام خدا

پایان نامه دوره كارشناسي

 

نظريه استاد راهنما

اين پژوهش جهت دريافت درجه کارشناسي رشته علوم تربيتي گرايش پيش دبستاني و دبستان، دانشگاه پیام نور دهلران توسط انجام شده و با نمره ................................. مورد قبول واقع شده است.

 

استاد راهنما

 

 

تقديمی :

تقدیم به پدر و مادر عزیزم ،

باشد که بوسه ای باشد بر دستان پر محبت

پدر و مادر ...

تا بدانند که زحمات جبران ناپذیر آنها از خاطرم محو نخواهد شد.

تقدير وسپاس:

شكر و سپاس خداوند متعال را كه ما را از نيستي به هستي آورد و براي هدايت و ارشاد بندگان و آموختن راه و رسم زندگاني ، دستور ها و احكام خود را توسط برگزيده ترين انبياي بشر ابلاغ نمود و جهت نيل به حيات معقول انسانيت و معرفت ، آنان را به زيور علم و دانش بياراست و آنچه را نمي دانست ، بياموخت و بدين سان سرچشمه ي حكمت و آگاهي توسط پيامبران بزرگ الهي به روي آدميان گشاده گشت و انسان در مقام والاي خلقت قرار گرفت.

با تقدير و سپاس فراوان از استاد ارجمند:

چکیده

طرح ارزشیابی توصیفی مشهور به ارزشیابی کیفی یا طرح حذف نمره ،تجربه نو آورانه ی برخاسته از عمل در مقطع ابتدایی آموزش و پرورش ایران است. بعد از نقد وبررسی تجربه­ی پیش آزمایشی و اصلاح واعمال تغییرات لازم، طرح برای اجرای آزمایشی در سال تحصیلی 83-82 آماده شد. در اين پژوهش ما قصد داريم تا به بررسي ميزان رضايت معلمان مقطع ابتدايي از طرح ارزشيابي توصيفي در شهرستان ایلام در سال تحصيلي 95-94 بپردازيم. روش این پژوهش توصیفی-استنباطی است. جامعه آماری در این پژوهش كليه معلمان مقطع ابتدایی شهرستان ایلام می‌باشد. روش نمونه‌گيري در اين پژوهش به صورت تصادفي است. با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه 100 نفر برآورد شده است. پرسشنامه پژوهش حاضر محقق ساخته می­باشد. پرسشنامه حاضر، با توجه به مطالعه ادبیات پژوهش و چندین معلم با تجربه در سطح شهرستان ایلام، در 9 بعد پوشه کار، واقعه نگاری، چک لیست، آزمون های مداد کاغذی، تکلیف های درسی، گزارش پیشرفت تحصیلی، بازخورد، خودسنجی و همسال سنجی طراحی گردید. نظر معلمین در مورد هر بعد در قالب یک سوال مطرح شد. پاسخ هر سوال در قالب طیف لیکرت از طیف کاملا موافقم تا کاملا مخالفم طراحی شد. ضریب آلفای بدست آمده در این مطالعه برای متغیر طرح ارزشیابی توصیفی (نمره کل) 837/0 بوده است. پس از آزمون فرضیه­ها نیز مشخص شد که طرح ارزشيابي توصيفي بر ميزان رضايت معلمان مقطع ابتدايي شهرستان ایلام تاثير معناداری دارد. هم­چنین پوشه کار، واقعه نگاری، چک لیست، آزمون­های مداد کاغذی، گزارش پیشرفت تحصیلی، بازخورد و همسال­سنجی در طرح ارزشيابي توصيفي بر ميزان رضايت معلمان مقطع ابتدايي شهرستان ایلام تاثير معناداری دارد.

واژگان کلیدی: رضایت معلمان، ارزیابی دانش آموزان، روش توصیفی

 

 

فهرست مطالب

فصل اول: كليات پژوهش

1-1- مقدمه. 2

1-2- بيان مسئله. 2

1-3- اهميت و ضرورت پژوهش.... 3

1-4- اهداف پژوهش.... 5

1-4-1- هدف اصلي.. 5

1-4-2- اهداف فرعي.. 5

1-5- فرضيه هاي پژوهش.... 5

1-5-1- فرضيه اصلي.. 5

1-5-2- فرضيه هاي فرعي.. 5

1-6- سوالات پژوهش.... 6

1-6-1- سوال اصلي.. 6

1-6-2- سوالات فرعي.. 6

1-7- قلمرو پژوهش.... 7

1-7-1- قلمرو زماني.. 7

1-7-2- قلمرو مكاني.. 7

1-7-3- قلمرو موضوعي.. 7

1-8- تعریف واژگان کلیدی.. 7

1-8-1- تعاریف نظری.. 7

1-8-2- تعاریف عملیاتی.. 7

فصل دوم: ادبیات پژوهش

2-1- مقدمه. 10

2-2- ارزشیابی توصیفی.. 10

2-2-1- تعریف طرح.. 11

2-2-2- اهداف طرح.. 11

2-2-3- محاسن ارزشیابی توصیفی.. 11

2-2-4- ضرورت اجرای طرح.. 12

2-2-5- ارزشیابی سنّتی و خلاقیت... 12

2-2-6- نقش ارزشیابی سنّتی در ارزیابی از حیطه های مختلف شخصیت... 12

2-3- کاربردارزشیابی توصیفی.. 13

2-4- تأثیرارزشیابی توصیفی در بروز و رشد خلاقیت دانش آموزان. 13

2-5- ابزارهای ارزشیابی توصیفی.. 15

2-6- مختصات طرح ارزشیابی توصیفی.. 16

2-6-1- تغییر تأکید از ارزشیابی پایانی به ارزشیابی تکوینی.. 17

2-6-2- تغییر مقیاس فاصله‌ای (20 – 0) به مقیاس ترتیبی.. 18

2-6-3- تنوع‌بخشی به ابزارهای جمع‌آوری اطلاعات... 19

2-6-4- تغییر در ساختار کارنامه. 19

2-6-5- تغییر در مرجع تصمیم‌گیرنده درباره ارتقاء دانش‌آموزان. 19

2-7- نتایج ارزشیابی از نحوه اجرای سه ساله طرح آزمایشی ارزشیابی توصیفی.. 23

2-8- روشهای نوین ارزشیابی پیشرفت تحصیلی ارزشیابی توصیفی؛ الگویی جدید. 23

2-9- مهمترین ویژگی های الگوی ارزشیابی توصیفی.. 24

2-10- چگونگی اجرای ارزشیابی توصیفی.. 25

2-11- ابزارهای ارزشیابی توصیفی.. 25

2-11-1- پوشه کار. 25

2-11-1-1- چرا باید از پوشه استفاده کرد؟. 26

2-11-1-2- سازماندهی پوشه کار. 26

2-11-1-3- طرز جمع آوری مواد. 27

2-11-1-4- معیار برای ارزشیابی پوشه ای.. 28

2-11-1-5- معیارهایی برای ارزشیابی پوشه ای.. 28

2-11-2- ثبت مشاهدات (واقعه نگاری)31

2-11-2-1- اجزاء برگ ثبت مشاهدات... 31

2-11-2-2- چند نکته مهم برای استفاده از ابزار ثبت مشاهده. 31

2-11-3- چک لیست(سیاهه رفتار)31

2-11-3-1- چند نکته مهم برای استفاده از چک لیست... 32

2-11-4- آزمون عملکردی.. 32

2-11-4-1- انواع آزمون عملکردی.. 32

2-11-4-2- آزمون عملکرد کتبی.. 32

2-11-4-3- آزمون عملکرد با نمونه کار. 33

2-11-4-4- آزمون عملکرد در موقعیت شبیه سازی شده. 33

2-11-4-5- محاسن آزمون. 33

2-11-4-6- تکلیف عملی.. 33

2-11-4-7- برگه ارزشیابی.. 33

2-11-4-8- سیستم ارزش گذاری.. 33

2-11-5- آزمون مداد کاغذی.. 34

2-11-6- تکالیف درسی.. 34

2-11-6-1- تکالیف تمرینی.. 35

2-11-6-2- تکالیف آماده سازی.. 35

2-11-6-3- تکالیف بسطی وامتدادی.. 35

2-11-6-4- تکالیف خلاقیتی.. 35

2-12- بررسی نظریات مختلف در مورد ارزشیابی توصیفی.. 35

2-13- پیشینه پژوهش.... 47

فصل سوم:روش پژوهش

3-1- مقدمه. 51

3-2-روش پژوهش.... 51

3-3- جامعه آماری.. 51

3-4-حجم نمونه و نمونه گیری.. 51

3-5- ابزار گردآوری اطلاعات... 52

3-5-1- اعتبار و روايي.. 52

3-6- روش جمع آوری اطلاعات... 53

3-7- تجزیه وتحلیل اطلاعات... 53

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

4-1- مقدمه. 55

4-2- تحلیل ویژگی های جمعیت شناختی پاسخ دهندگان. 55

4-3- تحلیل توصیفی مقدماتی.. 59

4-4- آزمون نرمال بودن متغیرها59

4-5- بررسی فرضیه های تحقیق.. 61

4-5-1- فرضیه اصلی پژوهش.... 61

4-5-2- فرضیات فرعی پژوهش.... 61

فصل پنجم: نتيجه گيري و پيشنهادات

5-1- مقدمه. 68

5-2- خلاصه پژوهش.... 68

5-3- يافته هاي پژوهش.... 68

5-4- پيشنهادات... 71

5-4-1- پيشنهادات كاربردي.. 71

5-4-2- پيشنهادهای پژوهشي.. 72

5-5- محدوديت هاي پژوهش.... 72

منـابــع.. 73

پیوست ها

7-1- پرسشنامه پژوهش.... 76

 

 

 

فهرست جداول

جدول 4-1: توزیع افراد بر حسب جنس.... 55

جدول 4-2: توزیع افراد بر حسب گروه های سنی.. 56

جدول 4-3: توزیع افراد بر مبنای سطح تحصیلات... 57

جدول 4-4: توزیع افراد بر حسب سوابق کاری.. 58

جدول 4-5: میانگین و انحراف معیار نمرات متغیرهای مورد مطالعه. 59

جدول 4-6: آزمون تعیین نرمال بودن متغیرهای اصلی تحقیق.. 60

جدول 4-7: نتایج آزمون t تک نمونهای برای طرح ارزشیابی توصیفی.. 61

جدول 4-8: نتایج آزمون t تک نمونهای برای پوشه کار در طرح ارزشیابی توصیفی.. 62

جدول 4-9: نتایج آزمون t تک نمونهای برای واقعه نگاری در طرح ارزشیابی توصیفی.. 62

جدول 4-10: نتایج آزمون t تک نمونهای برای چک لیست در طرح ارزشیابی توصیفی.. 63

جدول 4-11: نتایج آزمون t تک نمونهای برای آزمونهای مداد کاغذی در طرح ارزشیابی توصیفی.. 63

جدول 4-12: نتایج آزمون t تک نمونهای برای تکلیفهای درسی در طرح ارزشیابی توصیفی.. 64

جدول 4-13: نتایج آزمون t تک نمونهای برای گزارش پیشرفت تحصیلی در طرح ارزشیابی توصیفی 64

جدول 4-14: نتایج آزمون t تک نمونهای برای بازخورد در طرح ارزشیابی توصیفی.. 65

جدول 4-15: نتایج آزمون t تک نمونهای برای خودسنجی در طرح ارزشیابی توصیفی.. 66

جدول 4-16: نتایج آزمون t تک نمونهای برای همسالسنجی در طرح ارزشیابی توصیفی.. 66

 

 

فهرست نمودارها

نمودار 4-1: چگونگی توزیع افراد بر حسب جنس.... 55

نمودار 4-2: چگونگی توزیع افراد بر حسب گروه های سنی.. 56

نمودار 4-4: چگونگی توزیع افراد بر حسب سابقه کاری.. 58

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1- فصل اول:
كليات پژوهش

 

 

 

 

1-1- مقدمه

در دهه هفتاد هجري شمسي تحت تأثير شرايط جهاني و همچنين چالشهاي پيش روي نظام آموزشي، کيفيت آموزشي يکي از مسائل اساسي نظام آموزشي شد . تصميم گيرندگان و سياست گذاران نظام در مواجهه با اين مسئله ضروري مي نمود به دو سوال اساسي را پاسخگو باشند و براي آن چاره جويي نمايند: 1-چگونه دانش آموزان بهتر ياد مي گيرند ؟ اين سوال به بهبود کيفيت جريان يادگيري در مدرسه توجه دارد. 2-چگونه معلمان مي توانند بهتر آموزش دهند ؟ اين سوال به بهبود کيفيت جريان ياددهي نظر دارد .

نظام ارزشيابي تحصيلي ،يکي از مولفه هاي اساسي نظام آموزشي و رشته پيوند بين دو مولفة يادگيري و ياددهي است . اين گونه تصور مي شد که ارزشيابي تحصيلي يکي از عوامل مؤثر در بهبود کيفيت اين دو مولفه است . پژوهشها هم نشان از وجود چنين تأثيري داشت . از سوي ديگر نارضايتي از نظام ارزشيابي موجود در محافل تربيتي گسترش يافته بود . براين اساس نگاه تصميم گيرندگان متوجه حوزه ارزشيابي تحصيلي و ايجاد اصلاحات در آن شد . آغاز اين توجه ، در طرح دونوبتي نمودن امتحانات و برجسته کردن نقش ارزشيابي مستمر بود . در همايش مهندسي اصلاحات در آموزش و پرورش، توجه زيادي به اين حوزه نشد و تنها يک مقاله در باره اصلاحات در ارزشيابي تحصيلي ارائه شد (محمدي، 1392). تشکيل دفتر ارزشيابي تحصيلي و تربيتي در معاونت آموزش و پرورش عمومي ،شاهد ديگري است بر اين مدعا که ارزشيابي تحصيلي به موضوعي جالب براي تصميم گيرندگان و سياست گذاران تبديل شده بود .

بعد از تشکيل معاونت آموزش عمومي و دفتر ارزشيابي تحصيلي ، شوراي عالي آموزش و پرورش طي راي صادره در جلسه 674 مورخ 2/5/81 به دفتر ارزشيابي تحصيلي و تربيتي ماموريت داد تا در خصوص تبديل مقياس کمي(20-0) به کيفي، مطالعاتي انجام داده ، گزارش آن را به شورا ارائه دهد. دفتر ارزشيابي تحصيلي بعد از مطالعات و بررسيهاي خود طرحي را تحت عنوان ارزشيابي توصيفي تهيه و به شورا ارائه نمود. اين طرح با هدف افزايش کيفيت فرايند ياددهي - يادگيري، کاهش اعتبار آزمونهاي پاياني و افزايش بهداشت رواني محيط ياددهي – يادگيري، در نظام موجود ارزشيابي تحصيلي تهيه شد.

 

1-2- بيان مسئله

طرح ارزشیابی توصیفی مشهور به ارزشیابی کیفی یا طرح حذف نمره ،تجربه نو آورانه ی برخاسته از عمل در مقطع ابتدایی آموزش و پرورش ایران است. طرح ارزشیابی توصیفی در سال تحصیلی 82-81 به صورت آزمایشی در 25 کلاس در 5 استان (سیستان و بلوچستان، اصفهان، زنجان،تهران،آذربایجان شرقی)اجرا شد. بعد از نقد وبررسی تجربه­ی پیش آزمایشی و اصلاح واعمال تغییرات لازم، طرح برای اجرای آزمایشی در سال تحصیلی 83-82 آماده شد. در تاریخ 12/6/82 کمیسیون معین شورای عالی آموزش و پرورش دستورالعمل ارزشیابی توصیفی دانش آموزان را تصویب نمود و بعد از مصوبات647 و 649 شورای عالی آموزش وپرورش بر تهیّه طراحی برای تغییر نظام ارزشیابی پایه های اول تا سوم ابتدایی طرحی تحت عنوان ارزشیابی توصیفی تهیه وبه اجرا گذاشته شد. اجرای آزمایشی این طرح درچهار سال تحصیلی بعد ادامه داشته است. هدف ارزشیابی خدمت به آموزش است، نه در کمین نشستن برای غافلگیر کردن دانش آموز و محک زدن او با معیار آنچه «نمی داند» فرهنگ موفقیّت را می توان با کاربرد روش صحیح در آموزش و ارزشیابی بر فضای کلاس غالب کرد. اطّلاعات حاصل از سنجش و ارزشیابی مستمر هر دانش آموز باید به این پرسش معلم پاسخ دهد که این دانش آموز درکجا قرار دارد و من برای پیشرفت او چه میتوانم بکنم؟ نه اینکه معلم نتیجه گیری کند که مثلاً این دانش آموز زیرحد متوسط یا کند ذهن یا تیزهوش است.

ارزشیابی توصیفی، الگوی جدیدی است که تلاش می کند، زمینه ای را فراهم نماید تا دانش آموزان در کلاس، درس را یاد بگیرد.بنابراین به جای توجّه افراطی به آزمون های پایانی و نمره، روند یاددهی ویادگیری را در طول سال تحصیلی مورد توجه قرار می دهد ودر راستای این توجه، رشد عاطفی واجتماعی و حتی جسمانی دانش آموزان را نیز در نظر می گیرد.

در اين پژوهش ما قصد داريم تا به بررسي ميزان رضايت معلمان مقطع ابتدايي از طرح ارزشيابي توصيفي در شهرستان ایلام در سال تحصيلي 95-94 بپردازيم.